Ikebana: japońska sztuka układania kwiatów

Czym jest ikebana?

Europejczykom znana jest po prostu jako sztuka układania kwiatów, ale w Japonii to coś znacznie więcej. Ikebana o wielowiekowa tradycja, forma medytacji nad przemijaniem i kruchością życia. Jej początki sięgają VI wieku naszej ery, kiedy to do Japonii zawitał buddyzm a z nim wiele nowych zwyczajów. Jednym z nich była sztuka zestawiania ze sobą pojedynczych kwiatów i gałązek. Skromne kompozycje kładziono na buddyjskich ołtarzach kierując kwiaty zawsze w stronę nieba.

Dopiero w X wieku do układania kwiatów zaczęto używać naczyń, a w XII ikebana stała się częścią obrządku rytualnego ku czci Buddy – stawiano ją w środku, pomiędzy kadzidłem i świecami. Najbardziej znanym mistrzem ikebany był mnich Senkei Ikenobo. Dzięki niemu kwiatowe kompozycje coraz bardziej zyskiwały na popularności. Umieszczano je nie tylko w świątyniach, ale dekorowano nimi wnęki ścienne bogatszych domów. Rozbudowane i efektowne zestawy tworzone przez mnicha Ikenobo przypadły szybko do gustu samurajom i zamożniejszym mieszkańcom Japonii, którzy chętnie uczyli się sztuki układania kwiatów. 

Podstawy ikebany

Ikenobo, który założył w XVII wieku szkołę komponowania kwiatów, uważał, że podstawowym celem ich układania jest okazanie zrozumienia dla kruchej rośliny i jej oczekiwania na swoją przyszłość. Ikebana jest pełna odwołań do natury. W tej florystycznej sztuce każdy szczegół i drobiazg jest istotny.

Najważniejsza jest linearność, harmonia i rytm kompozycji. Aby to osiągnąć ważne jest nie tylko ustawienie kwiatów i gałązek, ale także odpowiednie naczynie.

Jeśli nie masz odpowiedniego, możesz wykorzystać nakładkę z otworkami (zrobisz ją sam z gliny bez wypalania w piecu) – dopasuj ją wielkością do wazonu lub innego naczynia, w którym chcesz ułożyć kompozycje i ciesz się własnoręcznie zrobioną ikebaną.

Style ikebany

• 

• 

Jest ich kilka. Najbardziej popularne to:

• Rikka – najbardziej klasyczny styl praktykowany od XVI wieku, najczęściej podczas celebrowania Nowego Roku i uroczystości zaślubin. Kompozycje mogą osiągać nawet 1,5 metra wysokości. Nad całością z reguły dominuje jedna gałąź (najczęściej sosny) skierowana do góry pod kątem 45 stopni. Po jej bokach układa się symetrycznie krótsze gałązki – w Japonii zazwyczaj cedru, cyprysu, czy bambusa – połączone z kwiatami chryzantemy. 
• Seika – ten styl sięga również XI wieku, ale w przeciwieństwie do poprzedniego opiera się na trójkątnej kompozycji. Główny jej element to najokazalsza roślina, powinien być ustawiony centrycznie (shin) i być najbardziej wyeksponowany. Po jego bokach upina się krótszy (soe) i najkrótszy (hikae). Najczęściej wykorzystuje się lilie oraz róże, które wpina się w tzw. kenzan (rodzaj kolczastej płytki umieszczanej na dnie naczynia)) lub stabilizuje bambusowymi rurkami. Tradycyjnie układa się kwiaty w niskich wazonach, chociaż coraz częściej wykorzystuje się te wyższe i wąskie. 
• Moribana – najpopularniejszy , ale dosyć trudny dla początkujących sposób układania. Ważnym elementem jest płaskie naczynie dostosowane formą i kolorystyką do wykorzystanych roślin. A te możesz układać dowolnie – pionowo, poziomo lub kaskadowo. Moribana znaczy „nagromadzenie kwiatów”. Najdłuższym elementem jest okazała gałąź albo kwiat, a całość ma przypominać miniaturowy krajobraz. Najczęściej wykorzystywane kwiaty: mieczyki, lilie, gerbery i chryzantemy. 

Kwiaty i rośliny do ikebany

• 

• 

Japończycy są miłośnikami przyrody od najdawniejszych czasów, a tradycyjna ikebana, jest do dzisiaj sposobem dekorowania nie tylko uroczystości czy festynów, ale zwykłych domów. Nasze najpopularniejsze rodzime rośliny jakich możesz użyć to:

• Gałązki – sosna, świerk, wierzba, ostrokrzew, głóg, jarzębina, berberys i dereń, ale też bardziej egzotyczny i popularny ostatnio u nas eukaliptus czy liście bambusa
• Trawy  – dekoracyjne pampasowe, ozdobne trzciny, tęczówka, kłosy zbóż
• Kwiaty – chryzantemy, gerbery, kalie, róże, lilie i narcyzy, zawilce, irysy syberyjskie oraz liście kosaćców i funkii

Sztuka układania kwiatów ikebana: jak ją poprawnie wykonywać?

Będziesz potrzebował różnych narzędzi, ale nie obawiaj się, większość jest Ci dobrze znana. Przede wszystkim:

• ostre nożyczki lub sekator do przycinania łodyżek,
• kenzan czyli rodzaj poduszeczki, w która będziesz wpinał rośliny.
• No i oczywiście odpowiednie naczynie – wybór kształtu i wielkości zależy od Ciebie i od stylu w jakim chcesz stworzyć ikebanę. Na pierwszy raz proponujemy wysoki, cylindryczny wazon. 

Szukasz innych pomysłów na aranżacje kwiatów w wazonie? Sprawdź nasze pomysły na:

• tulipany w wazonie,
• bukiet z piwonii,
• kwiaty do domu.

4 podstawowe zasady ikebany

Podstawowe zasady jakich powinieneś przestrzegać, aby Twoja kompozycja jak najbardziej przypominała japońską:

1. Mniej znaczy więcej. Tradycyjne bukiety stawiają na okazałość – im więcej kwiatów tym atrakcyjniej prezentują się na stole.  W ikebanie odwrotnie – liczy się struktura, harmonia i minimalizm.
2. Asymetryczna równowaga. Nie tylko zwarte kompozycje robią wrażenie, ale także wysokie, niepewnie balansujące pojedyncze gałązki.
3. Baw się! Według japońskiej tradycji sztuka układania kwiatów prowadzi do samodoskonalenia i do szczęścia. A więc potraktuj ją jako kreatywną zabawę, z której możesz czerpać sporo radości. 
4. Przestrzeń. Ikebana pięknie wygląda w pustej przestrzeni będąc jej główną, czasem jedyną ozdobą, ale dobrze się też czuje jako część szerszej kompozycji. Pamiętaj o zachowaniu porządku. Wśród zbyt wielu nagromadzonych rzeczy ikebana straci na urodzie. 

Ikebana vs. idealny wazon

Wybór naczynia jest bardzo istotny. To ono stanowi punkt odniesienia dla całej kompozycji i od niego zależy jej kształt. W zależności od stylu ikebany naczynie powinno być płaskie, niskie lub wysokie. Naczynie lub wazon do kawiatów, powinien podkreślać pionowe elementy rośliny – gałęzie, rośliny i liście – a dopiero w następnej kolejności wydobywać urodę kielicha kwiatu. Najpopularniejsze są naczynia ceramiczne w kształcie miseczki z wydrążonymi otworkami na łodyżki lub wyższe, szklane z płytką w dziurki (mosiężną, stalową lub ceramiczną), przez które przekłada się kwiaty. Taką płytkę możesz zrobić sam lub dokupić i wykorzystać do dowolnego wazonu lub dekoracyjnego naczynia.

Ikebana: pomysł na bukiet kwiatowy

Nie robiłeś nigdy ikebany? Wszystko przed Tobą! Przekonasz się, że to wcale nie jest trudne. Na początek proponujemy kompozycje na bukiet kwiatowy w stylu seika.

1. Umieść na dnie płaskiego naczynia kenzan.
2. Będziesz potrzebował dwa duże, efektowne liście – na przykład modnej monstery. Przytnij je krótko.
3. Dobierz do nich gałązki wierzbowe typu curly. Sa bardzo elastyczne i przez to świetnie nadają się do kwiatowych kompozycji, a ich „kręcona” struktura atrakcyjnie wygląda.
4. Wybierz kwiaty jakie lubisz: japońską różę, kalię, a może efektowny amarylis? Ważne, żeby był na długiej, mocnej łodydze – będzie główna osią Twojej kompozycji.
5. Wepnij go na środku pionowo, a po obu stronach dołącz liście monstery po kątem 45 stopni i wierzbowa gałązkę. Tylko tyle i aż tyle! Prawda, że piękna?

Ikebana to wspaniały pomysł na stworzenie wyjątkowych, minimalistycznych kompozycji kwiatowych, które udekorują Twoje wnętrza!